Фото: Ақорда
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев еліміздегі жасанды интеллектті (AI) дамыту және реттеу мақсатында екі бірдей маңызды заңға қол қойды. Олар — «Жасанды интеллект туралы» Қазақстан Республикасының Заңы және «Жасанды интеллект және цифрландыру мәселелері бойынша кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заң. Екі құжат та AI саласын дамытумен қатар, оның қауіпсіздігі мен жауапкершілігін күшейтуді көздейді, деп хабарлайды Ult.kz.
AI енді ресми түрде “ақпараттандыру нысаны” ретінде танылды
Жаңа заң жасанды интеллект жүйелерін ақпараттандыру нысаны ретінде анықтап, оны адамның белгілі бір міндеттерін автоматтандыруға арналған құралға теңейді. Яғни, AI — енді заң деңгейінде қоғам өмірінің бір бөлігі.
Бұл өзгеріс жасанды интеллект жүйелерін қолданатын меншік иелері мен пайдаланушыларға жауапкершілік жүктейді. Олар:
-
жүйенің қауіпсіздігі мен сенімділігін қамтамасыз етуге;
-
тәуекелдерді басқаруға;
-
техникалық қолдау мен тұрақтылықты сақтауға міндетті.
AI қызметіне қатысты негізгі қағидаттар бекітілді
Заңда жасанды интеллект жүйелері мына қағидаттар негізінде жұмыс істеуі тиіс екені жазылған:
-
заңдылық және әділеттілік
-
теңдік және ашықтық
-
түсініктілік
-
адам игілігіне басымдық беру
-
деректерді қорғау және құпиялылық
-
қауіпсіздік пен қорғаныс
Бұл қағидаттар әлемдік үздік тәжірибелерге сәйкес келеді және AI-мен жасалатын процестердің қоғамға зиянсыз болуын қамтамасыз етуге бағытталған.
Қауіпті AI жүйелеріне тыйым салынады
Қазақстан аумағында кейбір мүмкіндіктерге ие жасанды интеллект түрлерін әзірлеуге және қолдануға тыйым салынады. Атап айтқанда:
-
адамды рұқсатсыз тануға арналған жүйелер;
-
адамдардың мінез-құлқына ықпал ететін манипуляциялық алгоритмдер;
-
жеке деректерді заңсыз жинауға немесе заңнаманы айналып өтуге арналған технологиялар;
-
басқа да қоғамға немесе азаматтардың құқықтарына қауіп төндіретін AI жүйелері.
Бұл норма азаматтардың құқығын қорғауға және құқықтық тәртіпті күшейтуге бағытталған.
AI арқылы жасалған тауарлар енді міндетті түрде таңбаланады
Заң бойынша жасанды интеллект көмегімен жасалған өнімдер, қызметтер және жұмыстар арнайы белгіленуі тиіс. Бұл тұтынушының ақпараттандырылуын қамтамасыз етеді және AI қолданылғанын ашық көрсетуді талап етеді.
Ұлттық жасанды интеллект платформасы құрылады
Ең маңызды жаңалықтардың бірі — Қазақстан ұлттық AI платформасын құрады.
Платформа шектеулі мерзім ішінде:
-
AI модельдерін әзірлеу,
-
оқыту,
-
тестілеу
жұмыстарын жүргізуге арналған бірыңғай орталыққа айналады. Бұл қазақстандық IT саласының дамуына серпін беріп, отандық AI өнімдерінің пайда болуына жол ашады.
Екінші заң: цифрлық активтер, деректерді қорғау және ақпараттық қауіпсіздік күшейтілді
Президент қол қойған екінші заң бірінші заңдағы нормаларды қолданыстағы құқықтық актілермен сәйкестендіреді және басқа да маңызды жаңалықтарды қамтиды.
Цифрлық активтердің айналымы кеңейді
Енді қамтамасыз етілмеген цифрлық активтердің айналымы Қазақстанның бүкіл аумағында рұқсат етіледі. Бұған дейін бұл тек АХҚО аумағында ғана мүмкін болған.
Жеке деректерді қорғау талаптары күшейтілді
Жеке деректерді өңдеуге берілетін келісімнің мерзімі:
-
тек деректерді жинау мақсатына жету үшін қажетті уақытпен шектеледі.
Тұлға немесе оның заңды өкілі келісімді кез келген уақытта қайтарып ала алады. Бұл азаматтардың жеке бас құқығын қорғауды күшейтеді.
Сауда саласында жаңа талаптар енгізілді
Бөлшек сауда субъектілері енді:
-
тауарларды таңбалау,
-
бақылау-касса машиналары арқылы операцияларды толық есепке алу
міндетін орындайды.
Ақпараттық қауіпсіздік күшейтілді
Киберқауіпсіздікке қатысты қосымша талаптар енгізілді. Бұл мемлекеттік жүйелердің, бизнес нысандарының және азаматтық инфрақұрылымның қауіпсіздігін арттыруға бағытталған.
Қазақстан AI-ды заңнамалық деңгейде реттеген алғашқы елдердің бірі
Бұл екі заңның қабылдануы Қазақстанды жасанды интеллектті заңды түрде реттеген алғашқы мемлекеттердің қатарына шығарады.
Сарапшылардың пікірінше, жаңа құқықтық база:
-
инновацияларды дамытуға,
-
экономиканың цифрлануына,
-
отандық IT инженерлердің мүмкіндігін кеңейтуге,
-
қауіпсіз AI инфрақұрылымын қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Заңдардың толық мәтіні жақын күндері баспасөзде жарияланады.
